Ticari hayatta en sık rastlanılan durumların başında, işçi çıkışlarında yaşanan sorunlar ve işçilerin mazeretsiz olarak işe gelmediklerinde, işverenlerce yapılan yanlışları dile getirmek istiyorum.
Özellikle işçi yoğunluğu büyük olan firmalarda, işçi -işveren arasındaki hakların neler olduğu, kimin neye nasıl dikkat edeceği gibi konular çok önem arz etmektedir. Kurumsallaşmamış ve resmiyete önem vermeyen firmalarda, genelde hep çok sıkıntı çıktığı görülür. Firmaların kendi içyapılarında insan kaynaklarından anlayan birimlerin olmayışı ve deneyimli ön muhasebe elemanlarının istihdam edilmeyişi, işverenlerin ise sürekli işlerin peşinde koşmalarından dolayı bu tür konulara yeteri kadar zaman ayıramamaları gibi sebepler, ilerde büyük problemlere yol açabilmektedir.
Devamsızlık nedeniyle işçiyi işten çıkarırken şunlara dikkat edilmelidir;
Zaman zaman işçiler çalıştıkları işyerlerine hiç haber vermeden işe gelmedikleri olabilmektedir. İşe gelmeyişi alışkanlık haline getirip, işyerini önemsememe şeklinde yapanların yanında, bazen de zorunlu nedenlerden dolayı da işe gelmeyişler olabilir.
Habersiz bir şekilde işe gelinmediği zaman, işveren veya işyeri yetkilileri acilen,
* İş yerinde tutanak tutulacaktır. A işçisi …. Tarihindeki mesaiye gelmemiştir şeklinde… Tutanak örnekleri özlük dosyalarında mevcuttur.
* Tutanağın en az 3 tanık ile belgelendirilmesi, imzalatılması gerekir.
*özellikle tutanağa imza atacak kişilerin o işçi ile aynı departmanda olan işçilerden olması önemlidir. Yani bir birlerini tanımları çok önem arz eder.
*Ertesi gün oldu yine tutanak tutulur. Bir sonraki gün yine gelmediyse bu kez üçüncü tutanak tutulur….
Bundan sonra işveren veya yetkili birisi tutanaklar ile birlikte Notere gidip işçiye bir ihtarname çekmelidir. Çekilecek olan ihtarın içeriğinde ise şu husus bulunmalıdır :”.. -…. Tarihler arasında …. / …….. adresinde bulunan iş yerinize herhangi bir mazeret bildirmeksizin işe gelmediğiniz tespit edilmiştir. İş bu ihtarnamenin tarafınıza tebliğinden itibaren 3 gün içerisinde devamsızlığınızı haklı gösterecek bir durum var ise (Sağlık mazeretinizin olması halinde hastaneden alacağınız bir belgenin, İşe gelmenizi önleyecek haklı bir sebebin olması halinde bunu belgeleyecek evrakla birlikte bu durumunuzu tarafımıza bildirmenizi, aksi takdirde, kabul edilebilir bir mazeretle işe gelmediğinizin anlaşılması halinde iş akdinizin 4857 sayılı İş Kanunu’nun 25/II (g) bendine göre bildirimsiz ve tazminatsız olarak fesih edileceği belirtilmelidir.
İşçi size verdiği adreste bulunamayabilir. Tebligatın ulaşıp ulaşmadığı noter yoluyla kontrol edilmeli, eğer işçi, işverene beyan ettiği adresten ayrılmışsa tebligat iade edilmişse, iade edilen tebligatın, İşçinin adrese dayalı kayıt sistemindeki adresine gönderilmesi yönünde Notere tekrardan talepte bulunulması gerekmektedir.
Bu süreçte işveren işçinin gelmediği her gün için tutanak tutmaya devam etmelidir. Tavsiye olarak ikinci bir ihtarnamenin çekilmesi uygun olacaktır. (hukuki bir zorunluluk değildir) İkinci ihtara rağmen işçi gelmezse, işveren devamsızlık nedeniyle iş akdini fesih edip, SGK çıkış kodu buna göre verecektir.
İşçi çıkışı yapıldıktan sonra, çıkış bildirimi mutlaka yazılı olarak yapılmalıdır. İşçinin iş sözleşmesinin hangi nedenlerle (işçinin işten neden çıkartıldığı) fesih edildiği açık, net, kim okursa okusun aynı şeyleri anlayabileceği şekilde kaleme alınmalıdır. İş akdinin feshi yazılı olarak noterden ihtarname şeklinde veya PTT den taahhütlü olarak gönderilmelidir.
Kısaca olayı özetleyecek olursak;
İş sözleşmesini fesheden taraf uyuşmazlık çıkması halinde haklı bir nedenin varlığını ispatlamakla yükümlüdür. Fakat iş sözleşmesinin feshedilmesi için mutlaka feshin diğer tarafa bildirilmesi gerekir. İşçinin işverenden izin almaksızın veya haklı bir sebebe dayanmaksızın ardı ardına iki işgünü veya bir ay içinde iki defa herhangi bir tatil gününden sonraki iş günü işe gelmemesi, İşçinin bir ayda üç iş günü işine gelmemesi durumunda devamsızlık nedeniyle işçinin iş sözleşmesi feshedilebilecektir.
Fesih yapmadan önce mutlaka noterden işçinin adresine bir yazı gönderilmek suretiyle savunması talep edilmeli ve haklı bir nedeni olup olmadığı araştırılmalıdır. İhtarname ile işçinin savunmasını yapabilmesi için 3 gün bir süre verilmesi uygundur.
İşçinin devamsızlık yaptığı tarihten itibaren mutlaka her gün ayrı ayrı devamsızlık tutanağı düzenlenmelidir. İşçinin devamsızlık tutanakları işyerinde o ayki evraklar içinde saklanmalıdır. Bildirgede Eksik gün gerekçesi olarak da “15 Devamsızlık” kodu seçilmelidir.
Aylık prim ve hizmet belgesinde, hem de işten ayrılış bildirgesinde çıkış nedeni olarak “29- İşveren tarafından işçinin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışı nedeni ile fesih” kodu seçilmelidir.
