Bu hafta vergi haftası ve yılbaşından bu yana vergiden kayıt dışının önlenmesi ve vergi adaletinin sağlanması açısından, gelir ve vergi timleri tarafından yapılan denetimler değerlendiriliyor.
Vergi nedir önce ona bir göz atalım.
“Vergi; devletin kişilerden ve kurumlardan kanunla belirlenen şekilde kamusal hizmetlerin yapılabilmesi amacıyla alınan paralardır. Vergi, diğer kamu kurumlarının ve devletin, kamu hizmetlerinin sağlanması için kişilerden ve kurumlardan zorunlu olarak alınan paralardır. Zorunlu olmakla birlikte vergi, ödeme gücüne göre herkesin farklı yükümlülüğe sahip olduğu ve anayasada yeri olan bir konudur.”
Peki, verginin kişinin devlete karşı zorunlu bir görevi olduğunu anlıyoruz, peki vergi kimlerden alınır?
“Türkiye'de yaşayıp herhangi bir kazanç kaynağı olan herkes gelir vergisi ödeme yükümlülüğüne sahiptir. Yurt dışında yaşayıp Türkiye'de gelir elde eden kişi ve kurumlar da bahsedilen vergiye tabiidir. Bu kişiler dar mükellef olarak adlandırılır.”
Geliri olan herkes denilince bunun adil olarak alınması için vergide adaletin sağlanması, bu adaleti ise devletin sağlaması gerekir, ama nasıl?
“Vergilemede yatay ve dikey adaletin sağlanması, vergilemede müdahale ilkesiyle gerçekleştirilebilmektedir. Vergilemede yatay adaletin sağlanması pasif vergi adaleti ile uyumlu iken, dikey adaletin sağlanması vergi önünde eşitlik kavramından, vergi aracılığıyla sağlanan bir eşitlik kavramına geçişi gerektirmektedir.”
İşte son günlerde cadde, sokak, mahalle, site demeden her yere giren maliye teşkilatı, yatay bir adaletin sağlanmasına çalışmaktadır.
Bunun için neler yapıyor bir bakalım, öncelikle kayıt dışı iş yapan ve mekân açanlara giderek onları kayıt altına almakta ve yatay olarak vergiyi tabana yayamaya çalışmaktadır.
Komşusu vergi ve prim yatırırken yanı başında kayıt dışı çalışan esnaf, bu şekilde haksız ve adil olmayan bir kazanç sağlamaktaydı.
Bu tür denetimler vatandaşın devlete olan güvenini ve verdiği vergide vatandaşlık bilincini kazandırmakta, kimse kendini enayi yerine koymadan eşit vergilendirme sistemine tabi olmaktadırlar.
İkinci bir uygulama ise E haciz uygulaması ile zamanında vergisini vermeyenlerin her zaman karlı çıktığı ve sonunda bir vergi affı ile zamanında vergisini verenin enayi durumuna düştüğü bir olgudan kurtulmak!
Bundan sonra vergisini zamanında yatırmayan kişi haciz yolu ile zamanında vergisini vermek zorunda kalarak, haciz uygulaması ile cezalandırılmaktadır.
Son olarak maliyenin yaptığı bir diğer uygulama ise hasılat tespitlerinin objektif ve şeffaf yapılarak, gerçek kazancın kayıt altına alınması olacaktır.
Bu uygulama şuan biraz aksak yürüse de, ileride esnafın yararına bir sonuç doğuracağı ve yine gizlenen kayıt dışı hasılatın tespit edilmesine yardımcı olacağından bununda vergi adaletine katkısı olacağına inanılmaktadır.
Vatandaşların büyük kesimi maliyenin sahaya inmesinden memnun kalmasına rağmen bazı aksaklıkların ve eksiklerin tamamlanması, verginin vatandaşlık borcu olduğu bilincinin yaygınlaştırılması gerektiğine inanıyor.
Batman maliyesi çalışıyor, vergi adaletini ve tabana yayılmasını sağlıyor, sıra tavana gelince bu da merkezi sistemin görevi.